Aparaty ortodontyczne to urządzenia, które wykorzystuje się w leczeniu wad zgryzu. Naprostowują one zęby stałe przez naciskanie na nie stałą siłą, żeby skorygować ich położenie. Głównie aparaty ortodontyczne dzieli się na dwie duże grupy – stałe oraz ruchome. Dobór odpowiedniego aparatu zawsze powinien być konsultowany z ortodontą, tak samo jak cały proces leczenia. Jakie są rodzaje aparatów na zęby, czym się różnią i jak wyglądają? Czy są wśród nich estetyczne modele, których nie widać po założeniu?
Aparaty stałe i ruchome – czym się różnią?
Najbardziej znany aparat ortodontyczny to tradycyjny model aparatu stałego z metalowymi zamkami przyklejanymi do poszczególnych zębów, które utrzymują długi drucik przeciągnięty po całej szczęce, tak zwany łuk. Stałe aparaty ortodontyczne to modele, których nie można zdjąć z zębów samodzielnie. Leczy się nimi nawet poważne wady zgryzu, jednak leczenie trwa zwykle co najmniej około 2 lat. Po tym czasie efekty leczenia należy ustabilizować, ponieważ zęby mają tendencję do wracania na swoje pierwotne miejsce. Do utrwalania efektów służą aparaty retencyjne, zwane także retainerami – ruchome modele noszone przez jakiś czas po zdjęciu stałego aparatu.
Ruchomymi aparatami ortodontycznymi leczy się natomiast mniejsze wady zgryzu, takie jak odchylenie poszczególnych zębów. Mogą one być samodzielnie zdejmowane przez pacjenta; często lekarz zaleca, aby pacjent zakładał je na przykład tylko na czas snu. Rodzajów aparatów ruchomych jest bardzo wiele, a metoda ich działania może opierać się na różnych zasadach. Są one zwykle tańsze od aparatów stałych, jednak warto pamiętać, że efekty ich stosowania są w dużej mierze uzależnione od współpracy pacjenta z lekarzem. Pacjenci często stosują aparaty ruchome nieregularnie, a wtedy efekty wciąż odsuwają się w czasie.
Stałe aparaty ortodontyczne – czy wszystkie są widoczne?
Podstawowy i pierwszy model stałego aparatu jest wykonywany z metalu. Przez naturalny kolor tego materiału metalowe aparaty ortodontyczne są widoczne na białych zębach. Technologia bardzo rozwinęła się jednak od czasów, kiedy opracowano pierwszy tego rodzaju aparat i dziś odpowiedni dla siebie można wybrać spośród większej liczby produktów.
Tradycyjny metalowy aparat na zęby jest widoczny głównie przez wyróżniające się na tle białych zębów kwadratowe zamki. Jeżeli natomiast wykona się je z materiału o białym kolorze lub wręcz z całkowicie przezroczystego, nie będzie się on tak wyróżniał. Estetyczne stałe aparaty ortodontyczne to głównie modele ceramiczne oraz szafirowe. Za ich walory estetyczne trzeba jednak zapłacić – są one droższe niż modele metalowe.
Chociaż aparat samoligaturujący wygląda podobnie do tradycyjnego, nie wymaga montowania ligatur, czyli małych gumek na zamkach. Efektem tego jest większa estetyczność aparatu oraz rzadsza konieczność wizyt u ortodonty. Jeżeli zamki w takim aparacie zostaną wykonane z białego lub przezroczystego materiału, widoczny będzie jedynie cienki łuk.
Aparat lingwalny to ciekawy model, który od tradycyjnego różni się przede wszystkim miejscem założenia. Aparaty tego typu zakłada się na wewnętrzną stronę zębów, a nie tak jak to zwykle bywa, na ich widoczną dla otoczenia stronę zewnętrzną. Chociaż aparat lingwalny ma swoje wady, ponieważ wymaga wzmożonej higieny jamy ustnej i jest uznawany za niewygodny, pozostaje on całkowicie niewidoczny.
Rodzaje ruchomych aparatów ortodontycznych
Możliwość zdjęcia aparatu w dowolnym momencie z całą pewnością ma wiele zalet, w tym między innymi możliwość uniknięcia jego noszenia podczas spotkania towarzyskiego, przez co nie istnieje nawet możliwość, że zostanie on zauważony. Ruchome aparaty często stosuje się podczas snu, a więc jedyne, o czym trzeba w takim przypadku pamiętać, to założenie ich przed położeniem się do łóżka. Co ważne, nie każdy od razu potrafi się do nich przyzwyczaić.
Ruchome aparaty dzieli się głównie pod kątem sposobu ich działania. Dla przykładu aparaty bierne do naprostowania zgryzu wykorzystują siłę żucia i zwarcia. Stosuje się je głównie u dzieci jako sposób na wczesne leczenie lekkich odchyleń zębów. Przykładem biernego aparatu ortodontycznego jest krążek ćwiczebny Rogersa.
Aparaty blokowe do korekcji wad zgryzu wykorzystują siłę układu kostnego i mięśniowego, utrwalając prawidłową pozycję zębów, jak w przypadku aparatu Wanderera albo Frankla. Wyróżnia się także ruchome aparaty czynne mechanicznie, składające się z akrylowej płytki i indywidualnie doginanych elementów z drutu o różnej sprężystości i średnicy. W akrylowej części znajduje się śruba, która utrzymuje napięcie aparatu i odpowiada za siłę wywieraną na zęby. Przykładem takiego modelu aparatu są płytki Schwarza.
Aparat kosmetyczny Clear Aligner – niewidoczna nakładka na zęby
Często obawy związane z noszeniem aparatów ortodontycznych związane są z ich kwestiami estetycznymi. Tak już po prostu jest – jednym zupełnie nie przeszkadza widok metalowych zamków na zębach, inni są w stanie dużo zapłacić, żeby ich aparat był niewidoczny. W ostatnim czasie rosnącym zainteresowaniem cieszy się typ aparatu nazywanego Clear Aligner. Są to wykonywane na indywidualne zamówienie całkowicie przezroczyste nakładki na zęby ze sztucznego tworzywa. Ponieważ zupełnie ich nie widać, a są w stanie w szybki sposób naprostować drobne odchylenia zębów, stają się coraz popularniejsze szczególnie wśród osób dorosłych z wadami zgryzu. Coraz więcej osób pyta o nie swoich ortodontów, rośnie także częstotliwość wyszukiwania haseł takich jak „Clear Aligner cena” albo „Clear Aligner koszt”. Na szczęście czasy, w których dbania o piękny uśmiech było wyłącznie przywilejem lepiej sytuowanych minęły bezpowrotnie. Dziś na tego rodzaju aparaty może pozwolić sobie niemal każdy, ponieważ ich ceny zaczynają się od nieco ponad 150 złotych miesięcznie.
Ponieważ aparaty Clear Aligner to modele ruchome, dla osiągnięcia ich chwalonego szybkiego działania wymagane jest ich regularne stosowanie. Warto przy okazji obalić popularne mity, jakoby noszenie ruchomych aparatów powodowało dyskomfort lub wpływało na nasz wizerunek. W przypadku nakładek kosmetycznych kwestie estetyczne znikają całkowicie, ponieważ są one niezauważalne. Przez indywidualne dopasowanie prawidłowo dobrany model powinien być także wygodny.
