Jeśli zaczynamy myśleć o smakołykach, jakie kojarzą się nam z obchodami Wielkanocy, jednymi z tych, jakie od razu pojawiają się nam przed oczami są mazurki. Te pyszne i bardzo ciekawie prezentujące się ciasta, które niewątpliwie można uznać za jedne z kulinarnych symboli Wielkanocy, mają bardzo długą historię. Otóż wypieka się je w naszym kraju już od XVII wieku. Tym bardziej warto zacząć zagłębiać się w tajniki mazurkowej wiedzy, mianowicie w jaki sposób wypiekać oraz jak dekorować te słynne wypieki.
I choć Wielkanoc w tym roku niestety będzie dla wielu osób inna niż dotychczasowe, postarajmy się podejść do jej obchodów z radością. Cieszmy się dobrym nastrojem pomimo niesprzyjających okoliczności. Ot, sprawmy sobie przyjemność piekąc i dekorując mazurki.
Tureckie korzenie gwiazdy wielkanocnego stołu
Chociaż mazurki są uznawane za sztandarowe ciasta wielkanocne, a ponadto myśli się o nich jako o czymś, co zapewne w stu procentach musi przynależeć do naszej rodzimej tradycji kulinarnej, trzeba mieć na uwadze to, że pewnego razu ktoś wpadł na genialny pomysł upieczenia mazurka wcale nie w Polsce, a w dalekiej Turcji. Nieznane są okoliczności, w których turecki przysmak niespodziewanie zaczął pojawiać się na polskich stołach. Na pewno związane jest to z wojnami, jakie wieki temu Rzeczpospolita prowadziła z Turcją. Trzeba jednak wspomnieć o tym, że tam podawano go nie w całości, ale pokrojonego na niewielkie kawałki, podobnie jak serwuje się do dziś baklawę.
Nazwa „mazurek” wywodzi się natomiast od słowa „Mazur”. To tak dawniej była określana osoba, które pochodziła lub zamieszkiwała jednak nie Mazury, ale region Mazowsza, gdzie wypieki te swego czasu cieszyły się największą popularnością.
Ciekawa jest także symbolika tego jedzonego zaledwie raz w roku ciasta. Poza intrygującą podróżą przepisu na mazurek, trzeba podkreślić także niezwykle interesującą metamorfozę znaczeniową, bowiem wprost z kultury islamu, został wprowadzony do świata chrześcijańskiego, gdzie wnet stał się emblematem zakończenia Wielkiego Postu. W dawnych czasach mazurki na wielkanocnym stole były nagrodą dla tych, którzy potrafili wytrwać okres czterdziestodniowego postu bez spożywania potraw mięsnych oraz słodkich dań, czy przekąsek.
Dawniej przykładano wielką wagę do tego, by na wieczerzy przygotowywanej z okazji obchodów Wielkanocy na stole znalazło się aż dwanaście różnych mazurków, co miało symbolizować dwunastu apostołów. Ten zwyczaj kultywowano jednak w najpobożniejszych, ale i najbardziej zamożnych rodzinach. Nic dziwnego, gdyż w wielu staropolskich przepisach znaleźć można receptury, gdzie do upieczenia zaledwie jednego ciasta potrzeba aż czterdziestu jajek. Na pewno niemałe to było ciasto!
Mazurki, których cechą charakterystyczną jest kruchy spód oraz nieznaczna, dochodząca najczęściej zaledwie do czterech centymetrów wysokość od dawien dawna występowały w rozmaitych wariacjach. Istniało mnóstwo przepisów, które zależnie od preferencji wciąż stopniowo udoskonalano. Tym samym można rzec, że nie ma jednego idealnego przepisu na idealny wypiek, a ponadto po dziś dzień sprawdza się reguła, że, jaki dom, taki mazurek.
Wariacje dotyczą ciasta oraz nadzienia. Jeśli chodzi o ciasto, to kruchemu spodowi może towarzyszyć niekiedy bezowy spód. Jako jedną jedną z warstw stosuje się także wafle andruty, czy makaroniki. Lata temu na polskich stołach najczęściej królowały mazurki z konfiturami oraz masą migdałową oraz wielką ilością bakalii. Dziś wielką furorę robią ciasta o nadzieniu kajmakowym, różanym, pomarańczowym, cytrynowym i orzechowym. Niezmiennie od stuleci mazurki są ciastami bardzo słodkimi, więc mimo obłędnych walorów smakowy trzeba uważać, by jednak nie przesadzić z ich degustacją.
Mazurek nie od parady, czyli dodajemy ciastu sznytu wspaniałą dekoracją
Wracając do mazurkowych metamorfoz, to po dziś dzień oblicze mazurka ulega pewnym nieznacznym zmianom nie tylko w polu przygotowywania ciasta i nadzienia, ale również i dekorowania. Kiedyś traktowano te wypieki, jak i moment ich przyozdabiania z wielkim namaszczeniem. Nic dziwnego, że istniał określony kodeks ich wypiekania, ale i dekorowania, chociaż w tej ostatniej czynności od zawsze najbardziej pożądane było nie tylko trzymanie się ustalonych kulinarnych norm, ale i wielka fantazja.
Aby kruche, niskie ciasto ze wspaniale słodkim nadzieniem w ogóle zasłużyło na określanie go mianem mazurka, musi zostać odpowiednio upiększone. Najzdolniejsze gospodynie kiedyś sporządzały na wierzchu mazurków nawet i przepiękne pejzaże, a także bardzo skomplikowane wzory, jakie kojarzyły się nawet i z orientalnymi mozaikami.
W dekorowaniu mazurków istnieje obecnie wiele trendów, bardziej i mniej tradycyjnych. Niektórzy są zdania, ze należy trzymać się nieco geometrycznych zasad kompozycji w układaniu na cieście bakalii oraz że najlepiej, aby posiadały one bardzo wiosenne, a więc florystyczne i kojarzące się z odrodzeniem życia akcenty, jak na przykład jajka i urocze kurczątka. Powinno roić się więc na nich także od bazi, czy żonkili. Doskonałym pomysłem może być również ozdobienie ciasta jadalnymi płatkami kwiatów, przykładowo różanymi.
Jeszcze inni amatorzy mazurków podchodzą do ich dekorowania nieco bardziej nowocześnie, chętnie dodając na górze ciasta gotowe wyroby cukiernicze, jak nadziewane czekoladą kolorowe jajeczka, czy czekoladowe figury wielkanocnych symboli, jak wspomniane już kurczęta, czy króliki.
