Na co dzień niewiele osób zastanawia się, w jaki sposób układać sztućce na stole lub których elementów zestawu używać do poszczególnych dań. Widelec jest tylko widelcem i nie ma znaczenia ilość jego zębów czy wielkość. Tymczasem ułożenie sztućców na stole według zasad savoir vivre jest bardzo istotne.
1. Ułożenie sztućców na stole do wielodaniowego obiadu
2. Jak ułożyć sztućce do szczególnych posiłków?
3. Prawidłowe ułożenie sztućców podczas posiłku
O ile w domu można ułożyć sztućce w dowolny sposób, o tyle w eleganckiej restauracji czy na wystawnym przyjęciu należy stosować się do ogólnie przyjętych zasad. Jest ich wiele i dotyczą zarówno poszczególnych rodzajów sztućców, jak i sposobu ich ułożenia przy talerzu i na nim, podczas jedzenia lub po zakończonym posiłku.
Ułożenie sztućców na stole do wielodaniowego obiadu
Prawidłowe ułożenie sztućców wymaga znajomości menu, ponieważ kolejność układania poszczególnych elementów zależy od tego, jakie posiłki zostaną podane podczas obiadu lub kolacji. Pierwsza i podstawowa zasada mówi o tym, że sztućce powinny pochodzić z jednego kompletu. Nie należy mieszać poszczególnych elementów, dlatego trzeba zadbać o ich odpowiednią ilość, dopasowaną do liczebności gości. Sztućce powinny być też dokładnie wyczyszczone i wypolerowane.
Druga zasada jest równie “oczywista” jak pierwsza, mówi bowiem o tym, że na stole sztućce należy układać zgodnie z kolejnością podawania posiłków, a więc od zewnętrznej strony powinny znajdować się sztućce używane jako pierwsze, a najbliżej talerza sztućce przeznaczone do ostatniego posiłku. Najłatwiej ułożyć łyżkę, nóż i widelec – o tym, do czego się ich używa i w jaki sposób układać je przy talerzu, wiedzą już małe dzieci. Po prawej stronie talerza powinien się znaleźć nóż skierowany ostrzem w stronę talerza oraz łyżka ułożona miseczką do dołu. Z kolei po lewej stronie talerza należy ułożyć widelec skierowany zębami do góry.
Odpowiednie ułożenie sztućców nieco się komplikuje, jeśli pod uwagę weźmie się również sztućce do zakąsek oraz deserów. Rozróżnienie funkcjonuje również w przypadku łyżek – inne podaje się do bulionów, a więc zup czystych, a inne do zup gęstych. Biorąc pod uwagę, że po zewnętrznej stronie powinny znajdować się sztućce do pierwszego posiłku, to jeśli jest nim przystawka, z prawej strony talerza znajdzie się nożyk do przekąsek, a z lewej niewielki widelczyk. Z kolei układ sztućców deserowych obejmuje zwykle kilka rodzajów łyżeczek lub widelczyków – trzeba pamiętać, że widelczyki powinny być ułożone zębami w lewą stronę i leżeć bliżej talerza niż łyżeczki. Te drugie należy ułożyć miseczką w prawą stronę i nad widelczykami. Sztućce deserowe często różnią się od siebie wielkością – wówczas największe należy ułożyć najbliżej talerza, a najmniejsze najdalej.
Jak ułożyć sztućce do szczególnych posiłków?
Prawidłowe ułożenie sztućców na stole wymaga nieco więcej zastanowienia, jeśli w roli dania głównego występują ryby lub owoce morza. Do ich jedzenia używane są szczególne sztućce, które mają ułatwić zjedzenie tych potraw w sposób elegancki. Sztućce do ryby to dwuelementowy zestaw, składający się z nożyka przypominającego łopatkę oraz z widelczyka z dwoma zębami. Zadaniem noża nie jest krojenie, ale porcjowanie ryby i oddzielanie jej mięsa od ości, z kolei widelcem należy transportować oddzielone porcje do ust.
Jeśli na stole pojawią się owoce morza, można spotkać się również z innymi, szczególnymi sztućcami. Zalicza się do nich nożyce do homara, za pomocą których oddziela się szczypce od pozostałej części dania, lub długi i wąski nóż, którym należy otworzyć ostrygę. Wiele owoców morza spożywa się palcami, np. krewetki, lub tradycyjnymi sztućcami.
Prawidłowe ułożenie sztućców podczas posiłku
Istnieją zasady mówiące o tym, jak ułożyć sztućce przed posiłkiem, przy zestawie talerzy, ale savoir vivre dotyczy również tego, jak układać sztućce w trakcie jedzenia. Przede wszystkim, raz podniesione sztućce nie powinny zostać ponownie położone na obrus – należy układać je na talerzu. Jednak to, jak je odłożymy, również ma znaczenie. Chcąc prawidłowo ułożyć sztućce po zakończonym posiłku, należy odłożyć je na talerz trzonkami w prawą stronę, ułożonymi na godzinie piątej. Nieco inaczej układamy sztućce, chcąc dać znać o chęci uzyskania dokładki – wówczas trzonek noża powinien znajdować się na godzinie czwartej, a widelca na godzinie ósmej. Jeśli ułożone sztućce leżą poziomo i skierowane są w prawą stronę, to znak dla gospodarza, że danie szczególnie smakowało gościom. Z kolei jeśli goście uznają, że danie nie było smaczne, również mogą wyrazić to przez ułożenie sztućców – ostrze noża będzie włożone pomiędzy zęby widelca.
Jak widać, zasady savoir vivre w kwestii sztućców są nieco skomplikowane. Nie trzeba jednak poświęcać dużo czasu, aby się ich nauczyć – prawidłowe ułożenie sztućców jest intuicyjne i zgodne z zasadami logiki, a drobne błędy popełnione w domu, mogą pozostać niezauważone przez przybyłych gości. Można je też szybko skorygować, układając sztućce w prawidłowy sposób.
