To jedno z najbardziej niepozornych, a jednocześnie najpopularniejszych w Polsce warzyw. Marchewka, bo o niej mowa, to tradycyjny dodatek do dziesiątek dań, podstawa bulionów, chrupiąca przekąska i prawdziwa witaminowa bomba! Nic dziwnego, że tak często po nią sięgamy w codziennych, kuchennych przygodach. Jest nie tylko smaczna, ale też bardzo zdrowa. Żeby jednak wydobyć wszystkie jej walory, trzeba wiedzieć, jak ją przyrządzać i z czym podawać. A to wcale nie takie oczywiste! Za co kochamy marchewkę i jak najlepiej się nią rozkoszować?
Historia marchwią się toczy
Znana nam marchewka ma swoje korzenie (dosłownie i w przenośni) w Azji Środkowej. W dawnej Persji korzystano głównie z jej liści oraz nasion, które sprawdzały się w medycynie. Badania archeologów dowodzą, że już 5 tys. lat temu marchewkę uprawiano również w Europie – na terenie Niemiec i Szwajcarii. Jak widać już od tysięcy lat to niepozorne warzywo podbija serca ludzi na całym świecie.
Podobno już około X wieku marchew została udomowiona. Wtedy też szerzej zaczęto spożywać jej korzeń – najważniejszą dziś jej część. Co ciekawe, pierwsze gatunki marchewki nie były pomarańczowe. Najczęściej występowały białe, fioletowe i żółte korzenie. Znane nam dzisiaj barwy pojawiły się podobno XVII wieku – stworzono je po to, by uhonorować kolor holenderskiej flagi z tego okresu.
Jedzenie marchewki to jednak doświadczenie odległe od historycznych analiz. Dziś spożywamy ją głównie dla smaku oraz wartości odżywczych, które w niej drzemią. A tych jest naprawdę cała masa. Najważniejszymi składnikami obecnymi w korzeniu są karotenoidy, czyli antyoksydanty odpowiedzialne również za pomarańczowy kolor warzywa. Wśród najważniejszych karotenoidów marchewkowych są:
- Luteina
- Likopen
- Beta-karoten, czyli prowitamina A
- Alfa-karoten
- Zeaksantyna
Najwięcej mówi się o beta-karotenie, który w ludzkim organizmie przekształcany jest w witaminę A istotną z punktu widzenia funkcjonowania organizmu. Odpowiada ona m.in. za narząd wzroku, wzmacnia odporność, sprzyja regenerowaniu się komórek, chroni nabłonki układu oddechowego, przyspieszenia gojenie się ran, odpowiada za piękną i gładką skórę. A to tylko część jej codziennych zadań!
W marchewce znajdziemy również szereg innych, równie istotnych dla zdrowia przeciwutleniaczy. Są to m.in. flawonoidy i związki fenolowe. Wszystkie one sprawiają, że marchewka doskonale radzi sobie z neutralizowaniem negatywnego wpływu wolnych rodników na organizm.
Warto też wiedzieć, że marchewka jest niskokaloryczna i bogata w błonnik, co czyni ją doskonałym elementem diety odchudzającej. Dzięki dużej zawartości błonnika reguluje pracę jelit, wymiatając z nich resztki pokarmowe i zapobiegając zaparciom. Jest więc nie tylko pyszna, ale również bardzo zdrowa!
Żeby jednak wydobyć z marchewki wszystkie jej prozdrowotne właściwości, trzeba wiedzieć, jak i z czym ją podawać. Najważniejsza zasada brzmi: marchewka zawsze z tłuszczem. Tylko dzięki takiemu połączeniu nasz organizm będzie w stanie przechwycić i zsyntetyzować prowitaminę A z warzywa. Bardzo zdrowy jest również sok z marchwi. Ten wyciskany na świeżo pozwala dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych dla zdrowia składników, a do tego jest doskonałym wsparciem dla jelit. Korzeń możemy też jeść na surowo, chrupiąc go w towarzystwie dipów, sosów i hummusu. Warto jednak do każdego z nich dodać odrobinę tłuszczu, by w pełni zatroszczyć się o wchłanianie przez organizm wszystkich istotnych dla zdrowia substancji.
Jeśli gotujemy lub pieczemy marchewkę, zdecydujmy się na większe kawałki. Im bardziej ją posiekamy, tym więcej substancji odżywczych ucieknie z warzywa. Warto też wstrzymać się z obieraniem – pod skórką drzemie cały skarbiec witamin i minerałów.
Dla każdego coś miłego, czyli jak jeść marchewkę
Z marchewki można przygotować dziesiątki smacznych i zdrowych dań. Zupy i kremy przyprawione kurkumą i imbirem będą doskonałym sposobem na rozgrzanie się w chłodne, zimowe dni, a zapiekanki z dodatki marchwi sprawdzą się jako odżywcza kolacja.
Na imprezy i spotkania z przyjaciółmi przygotujmy sosy i hummusy z pokrojoną w słupki marchewką. Do pełnowartościowego śniadania dołączajmy soki z marchwi i jabłek, a umyty korzeń chrupmy podczas przerwy w pracy. Im częściej będziemy się rozkoszować smakiem tego pomarańczowego warzywa, tym więcej pozytywnych efektów zauważymy. Poprawi się nasz wzrok, skóra stanie się elastyczna i nawilżona, będziemy szybciej i zdrowiej się opalać, a zimowe infekcje nie będą nam straszne!
